تعریف غیبت :

غیبت نزد دانشمندان علم اخلاق و فقیهان ، متذکر شدن یا فهماندن عیب کسی در غیاب او ، به دیگران است.

به تعبیر دیگر ، غیبت آن است که در غیاب کسی به بیان آنچه نقلش مایه ناخشنودی او می شود بپردازد.

فرق غیبت و بهتان :

بهتان یعنی نقص و عیبی را که در کسی وجود ندارد چه در حضورش و چه در غیابش ، به او نسبت دهند؛ ...

نوشته شده توسط: آقای محمد حسن میرزایی

پس اگر عیبی را که در شخصی وجود دارد ، پشت سرش به او نسبت دهند ، غیبت او را کرده اند؛

اگر عیبی را که در شخص وجود ندارد ، پشت سرش به او نسبت دهند ، هم غیبت او را کرده و هم به او بهتان زده اند و احکام هر دو مورد بر آن صدق می کند به این معنا که غیبت کننده ، هم باید استغفار کند وهم از آن فرد حلالیت بطلبد .

فرق غیبت و تهمت : 

تهمت آن است که بر پایه حدس و گمان بد در حق کسی ، به او رفتار یا حالت ناپسندی را نسبت دهند؛ در حالی که غیبت ، باز گفتن عیب های واقعی شخص در غیاب او است .

اقسام غیبت :

غیبت بر چند قسم است :

1- گفتاری : غیبت گفتاری مشهور ترین نوع غیبت است؛ یعنی انسان ، نقص برادر مؤمنش را به دیگری بگوید.

2- نوشتاری : شخص ، عیبی را که می خواهد بگوید ، بنویسد؛ در این صورت به جای شنونده ، خواننده وجود دارد.

3- کرداری : فرد غیبت دیگری را با نمایش به دیگران بفهماند .

4- کنایی : کسی با استفاده از جمله های کنایی ، عیوب دیگری را در غیاب او به دیگران بفهماند؛ جمله هایی مثل «از بی حیایی به خدا پناه می برم.» که کنایه از بی حیایی شخص غایب است.

5- اشاره ای : یعنی با اشاره ی دست و سایر اعضا ، عیب دیگری را بازگوید که اشاره می تواند لفظی یا عملی باشد .

روایت شده که زنی وارد خانه پیامبر(ص) شد و میهمان عایشه بود . وقتی برخاست و رفت ، عایشه با دستش اشاره کرد و با این اشاره می خواست بگوید که او کوتاه قد بود . حضرت فرمود : تو از آن زن غیبت کردی.

انواع عیب و نقص :

عیب و نقص اقسامی دارد که عبارتنداز :

1- نقص روانی-نفسانی : مانند آن که شخصی به رذیله ای مانند حسد یا تکبر مبتلا باشد و پشت سر او به این رذایل اشاره شود.

2- نقص بدنی : مانند آن که شخصی بیماری یا نقص عضوی دارد که کسی از آن آگاه نیست.

3- نقص دینی : مثل آن که شخصی در نماز سستی کند و در جایی که او حضور ندارد ، این عیب را مطرح کنند.

4- نقص مالی : مانند آن که پشت سر مؤمن آبرومندی که توانایی مالی ندارد ، سخنانی دال بر فقر و ناتوانی مالی او به زبان آورده شود یا به طریقی دیگر به دیگران فهمانده شوند . این عمل اگر از روی دلسوزی هم باشد ، غیبت به شمار می آید.

5- نقص نَسَبی : مانند آن که بگویند پدر یا اجداد فلان شخص ، خسیس یا فاسق یا ... بوده اند.

برخی بزرگان ، بیان نقص های موجود در لباس ، خانه و سایر متعلقات شخص را نیز غیبت به شمار آورده اند.